Zwierzyniec
Położony jest nad Wieprzem, przy granicach Roztoczańskiego Parku Narodowego.
Gmina miejsko-wiejska wzięła swą nazwę od utworzonego tu w XVI wieku tzw. zwierzyńca, w którym trzymano m.in. żubry, łosie, jelenie, dziki, wilki, rysie i tak rozpoznawalne dla roztocza – tarpany, czyli dzikie konie leśne.
W pobliskiej osadzie stał dwór, a później pałac-rezydencja Marii Kazimiery d'Arquien, żony Jana "Sobiepana" Zamoyskiego, a później króla Jana Sobieskiego.
Położenie miejscowości:
- współrzędne geograficzne: 50°36′52″N; 22°58′01″E
- powiat: zamojski; woj. Lubelskie
- powierzchnia: 619 hektarów,
- strefa numeracyjna: (+48) 84
- stolica Roztocza Środkowego
- pobliskie miejscowości: Szczebrzeszyn, Czarnystok, Tereszpol, Turzyniec, Wywłoczka, Obrocz, Guciów, Sochy, Adamów, Zamość, Frampol, Biłgoraj
- kod pocztowy: 22-470
- tablice rejestracyjne: LZA
- liczba ludności według danych z 2011 roku: 3416 osób
- Urząd miejski: ul. Rynek 1, 22-470 Zwierzyniec
Jak dojechać?
- z Warszawy – 260 km (4 godziny 25 minut)
- z Krakowa – 278 km (4 godziny 35 minut)
- z Wrocławia – 547 km (7 godzin 17 minut)
- z Lublina – 92 km (1 godzina 50 minut)
- z Zamościa – 32 km (36 minut)
- z Tomaszowa Lubelskiego – 45 km (1 godzina)
- z Biłgoraja – 22 km (25 minut)
- z Frampola – 29 km (40 minut)
- z Rzeszowa – 120 km (2 godziny 10 minut)
Znane postacie kojarzone ze Zwierzyńcem:
Marysieńka, czyli właściwie królowa Polski Maria Kazimiera D'Arquien żyjąca w okresie 1641-1716 roku – znana żona Jana Sobiepana Zamoyskiego, następnie króla Jana Sobieskiego. Co ciekawe losy Marii D'Arquien oraz jej późniejszego małżonka Jana Sobieskiego skrzyżowały się właśnie w Zwierzyńcu. Co ciekawe, związek Marysieńki z Sobieskim był, jak twierdzą historycy "małżeństwem z czystej miłości", a takie pary stanowiły rzadkość w ówczesnych czasach.
Tomasz Antoni Zamoyski żył w latach 1707-1752, dość zasłużony dla Zwierzyńca ordynat, bowiem to on wyłożył wszelkie fundusze na budowę kościoła na wodzie p.w. Św. Jana Niepomucena.
Edward Nyary żyjący w latach 1830-1863, hrabia pochodzenia węgierskiego, w swej karierze zawodowej doszedł do stopnia majora. Był ochotnikiem walczącym w szeregach polskich w czasie Powstania Styczniowego. Zmarł w Zwierzyńcu, powodem zgonu były poważne rany, które otrzymał w bitwie pod Panasówką. Ciało pogrzebano w Zwierzyńcu na cmentarzu powstańczym, który ówcześnie znajduje się przy ulicy Biłgorajskiej.
Eugenia Siemaszkiewicz, rodowita mieszkanka Zwierzyńca, urodzona tu w 1932 roku. Znamy ją jako szanowaną pisarkę oraz tłumaczkę poezji rosyjskiej i radzieckiej. Jej dzieła to m.in. powieść „Białe niebo” z 1967 roku czy „Tryb warunkowy” z 1971 roku.
Jan Sobieski – tego imienia chyba żadnemu Polakowi nie trzeba przedstawiać. Mowa tu oczywiście o żyjącym w latach 1629-1696 wielkim hetmanie koronnym, następnie królu Polski. Chrześcijanie nazywali go „obrońcą wiary”, zaś wśród Turków zdobył przydomek „lwa Lechistanu”. W Zwierzyńcu znajdowała się letnia rezydencja Zamoyskich, to właśnie tam przyjeżdżał Sobieski, by odwiedzać swą ukochaną Marysieńkę, owdowiałą po śmierci męża Sobiepana Zamoyskiego. To w Zwierzyńcu ich miłość rozkwitła i wydała owoc w postaci związku małżeńskiego.
Zbigniew Ścibor-Rylski, noszący kryptonim Motyl, Stanisław ur. 1917 roku - ceniony pilot, były żołnierz AK, generał brygady Wojska Polskiego, był prezesem Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich. Pan generał mieszkal w Zwierzyńcu i uczęszczał to tamtejszej szkoły aż po okres gimnazjum.
Historia Zwierzyńca
1593 rok – powstanie miejscowości w strefie tzw. włości Szczebrzeskiej, będącej częścią Ordynacji Zamojskiej. Powstaje tu duży, drugi w Polsce zwierzyniec myśliwski, który otacza bagatela 30 kilometrowe! ogrodzenie. W środku atrakcji wzniesiono dostojny dwór modrzewiowy. To właśnie ten park dał początek ówczesnej nazwie miasta – Zwierzyniec.
XVII wiek – należąca do Zamoyskich miejscowość stała się kurortem wypoczynkowym dla takich osobistości jak: Władyslaw IV, Jan Kazimierza, Michał Korybut Wiśniowiecki.
1741 – 47 rok - Teresa i Tomasz Zamoyscy w podzięce za narodziny wyczekiwanego przez wiele lat potomka płci męskiej - Klemensa zafundowali budowę kościoła barokowego na jednej z wysp urokliwego stawu, który wykopali w poprzednim stuleciu jeńców niewoli tureckiej i tatarskiej.
początek XIX wieku – Zwierzyniec staje się stolicą Ordynacji Zamoyskiej z siedzibą w nowo wybudowanym kompleksie gmachów. Ta decyzja przyniosła miejscowości duży rozgłos i uznanie w regionie.
1804 rok – powstaje pierwsza w Polsce fabryka maszyn rolniczych.
1806 rok – powstają budynki browaru w Zwierzyńcu.
przełom XIX i XX wieku - Zwierzyniec zyskuje rangę modnej, atrakcyjnej miejscowości letniskowej.
Atrakcje Zwierzyńca
Atrakcje, którym poświęciliśmy oddzielne artykuły:
- Kościół filialny na wysepce pod wezwaniem Św. Jana Nepomucena
- "Zwierzyńczyk"
- Zespół Rezydencji Plenipotenta Ordynacji
- Browar Zwierzyniecki
- Stawy Echo
- Ośrodek Edukacyjno-Muzealny RPN
- Rezerwat i wzniesienie "Bukowa Góra"
- Tablica w kościele pw. Matki Bożej Królowej Polski upamiętniająca obóz przesiedleńczy z czasów II wojny światowej i makieta tego obozu
- Kościół Garnizonowy Armii Krajowej pw. Matki Bożej Królowej Polski
Pozostałe atrakcje:
Borek
Dzielnica drewnianych domów z przełomu dwudziestolecia międzywojennego. Po dziś dzień zachowało się 71 domów z drewna z tego okresu.
Pomnik Szarańczy
To jedyny na całym świecie pomnik ku pamięci groźnej plagi szarańczy zgładzonej w 1711 roku! Formuje go wielki kamień z wyrytymi napisami.
Drewniana dzwonnica obok Kościoła Św. Nepomucena
Dzwonnicę wybudowano dopiero w pierwszej połowie XX w. To drewniana budowla, zaprojektowana na wzór wieży.
Figura Matki Boskiej z Lourdes
To piękna kamienna rzeźba przedstawiająca matkę bożą Maryję. Stworzono ją i ulokowano na postumencie w 1905 roku. Projekt kapliczki opracował B. Madeyski. Już ponad 100 lat Maryja czuwa cierpliwie nad Zwierzyńcem.