Goraj - atrakcje

  • kościół parafialny św. Bartłomieja Apostoła
  • dzwonnica – brama i mur ogrodzenia cmentarza kościelnego z 1782 roku
  • dwa domy drewniane
  • pomnik na cmentarzu żydowskim
  • stary cmentarz żydowski w Goraju
  • nowy cmentarz żydowski w Goraju

Gorajec

Miejscowość Gorajec leży nad pięknym potokiem o dość nietypowej nazwie – Gnojnik. Jest to obszar Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, skraj Roztocza Zachodniego. Pierwsze próby zasiedlenia tego obszaru podjęli nasi przodkowie żyjący w okresie neolitu, czyli tzw. epoce kamienia gładzonego. Na terenach Polski neolit trwał na przestrzeni okresu: 5200-1900 lat p.n.e.

Gorajec założył, w myśl prawa osadniczego, hetman wielki koronny i starosta lubaczowski - Jan Tarnowski. Miało to miejsce w 1564 roku. Obszar miejscowości obejmował grunty wsi Żuków i pierwotnie nosił nazwę Horajec.

Położenie wsi:

  • powiat: lubaczowski, woj.: podkarpackie, gmina: Cieszanów
  • strefa numeracyjna: (+48) 16
  • pobliskie miejscowości: Cieszanów, Kowalówka, Płazów, Horyniec-Zdrój, Ruda Różaniecka, Łówcza, Tymce, Narol, Mokrzyca, Lubaczów
  • tablice rejestracyjne: RLU
  • kod pocztowy: 37-611
  • liczba ludności wg danych z 2006 roku: 140

Jak dojechać?

  • z Warszawy – 312 km (4 godziny 56 minut)
  • z Krakowa – 279 km (4 godziny 33 minuty)
  • z Wrocławia – 538 km (6 godzin 49 minut)
  • z Lublina – 144 km (2 godziny 14 minut)
  • z Zamościa – 68 km (1 godzina 5 minut)
  • z Tomaszowa Lubelskiego – 31,8 km (32 minuty)
  • z Krasnobrodu – 50,9 km (56 minut)

Gorajec - ciekawostki:

Od kilu lat, konkretnie od 2008 roku w Gorajcu organizowane są w zasadzie nieformalne spotkania pasjonatów kultury ludowej – cała impreza nosi nazwę "Folkowiska" i cieszy się coraz to większą popularnością wśród Polaków.

Okiem historii:

1564 rok – założenie miejscowości przez Jana Tarnowskiego, miejscowość stanowiła część dóbr starostwa lubaczowskiego. Wskutek późniejszej licytacji włość przeszła w ręce nowego właściciela którym został baron Józef Brunicki;

1586 rok – we wsi wzniesiona zostaje piękna cerkiew drewniana, dziś jest to jedna z najstarszych w Polsce świątyń o wspaniałej, pięknej architekturze. Pierwotnie była to cerkiew filialna parafii w Żukowie, dziś to parafia Cieszanów;

pocz. XX wieku – nowymi właścicielami wsi Gorajec zostaje rodzina Wattmanów;

1921 rok – liczba mieszkańców Gorajca liczy sobie 994 osoby, większość z nich stanowią grekokatolicy. Miejscowość rozwija się pod względem kulturowym, powstaje tu Dom Narodowy, w którym do dyspozycji mieszkańców przygotowano: sale szkolne, czytelnię "Proswity" a także duży sklep spółdzielczy.

1944-1947 r. - to bardzo krwawy i trudny okres dla mieszkańców Gorajca, który w zasadzie doprowadził do totalnej dewastacji wsi. Zamieszkujących tu Ukraińców wysiedlono, wszystkie domu doszczętnie ograbiono i spalono.

Lata 50-te XX wieku – po okrutnym okresie II wojny światowej, miejsowość powolutku zaczęła się odradzać. We wsi powstaje najpierw duże Państwowe Gospodarstwo Rolne, a już dziesięć lat później wzniesiona zostaje szkoła.

Górecko Kościelne

O ile Roztoczański Park Narodowy sam w sobie jest jednym wielkim cudem przyrody, o tyle jego poszczególne zakątki potrafią zadziwić nie tylko walorami przyrodniczymi, ale też duchowymi. Jednym z takich miejsc jest maleńka, położona w lesie wieś - Górecko Kościelne. To niezwykłe, przesycone sakralnymi cudami miejsce, które obowiązkowo trzeba odwiedzić zwiedzając Roztocze.

Położenie wsi:

  • współrzędne geograficzne: 50°30′N 22°57′E
  • gmina: Józefów; powiat: biłgorajski; województwo: lubelskie
  • strefa numeracyjna: (+48) 84
  • miejscowość otaczają piękne, malownicze lasy Puszczy Solskiej z bogatym runem leśnym, pełnym krzaków borówek czarnych,
  • pobliskie miejscowości: Górecko Stare, Józefów, Tereszpol-Kukiełki, Aleksandrów, Biłgoraj, Zwierzyniec, Długi Kąt, Tereszpol, Łukowa, Krasnobród, Szczebrzeszyn, Tomaszów Lubelski, Suchowola, Krynice, Tarnawatka
  • kod pocztowy: 23-460
  • tablice rejestracyjne: LBL
  • wieś położona 225 m n.p.m.
  • liczba mieszkańców (wg danych z 2008 roku): 44 osoby

Jak dojechać?

  • z Warszawy – 281 km (4 godziny 50 minut)
  • z Krakowa – 283 km (4 godziny 46 minut)
  • z Wrocławia – 545 km (7 godzin)
  • z Lublina – 114 km (2 godziny 14 minut)
  • z Krasnobrodu – 25 km (44 minuty)
  • z Zamościa – 41 km (50 minut)
  • z Biłgoraja – 28 km (35 minut)

Uwaga! Centralnie przez Górecko Kościelne przebiega trakt główny drogi powiatowej prowadzący od Górecka Starego do miejscowości Sigła, w której to przechodzi on w drogę wojewódzką nr 853.

Okiem historii:

1582 rok – pierwsza wzmianka o wsi Huta lub Wola (dziś miejscowość nazywa się: Górecko Kościelne),

1593 rok – włączenie wsi do centrali Ordynacji Zamojskiej,

1648 rok – słynne wydarzenie w dziejach miejscowości i historii kościoła katolickiego, w Górecku objawia się Św. Stanisław i chroni wioskę przed pożogą Kozaków oblegających twierdzę Zamość. To niezwykłe objawienie i ocalenie zostało uhonorowane trzema kaplicami:

  • pierwsza kaplica stanęła w miejscu objawienia Św. Stanisława,
  • drugą wybudowano nad rzeczką,
  • trzecią wzniesiono w miejscu późniejszego kościoła,

1668 rok – we wsi na cześć objawień powstaje Kościół pod wezwaniem Św. Stanisława, zdewastowany później przez Szwedów na początku XVIII wieku.

1768 rok – w Górecku wzniesiona zostaje drewniana świątynia, która stoi tam aż po ówczesne lata, więc już ponad 240 lat!

1827 rok – spis ludności prowadzony w gminie informował, że w tym roku wieś liczyła 451 osób,

wojna 1939 roku – w regionie toczą się zaciekłe, krwawe walki pomiędzy frontem armii polskiej i niemieckiej.

Guciów

Guciów to maleńka wieś, malowniczo położona przy sercu Roztocza oraz przy wartkim strugom Wieprza. Zaciszne, spokojne miejsce, które warto odwiedzić podczas wędrówek po dzikich, nieujarzmionych zakamarkach Roztoczańskiego Parku Narodowego.

Zwiedzając tę małą wieś, można przenieść się wiele wieków wstecz!

Położenie wsi:

  • powiat: zamojski, woj.: lubelskie, gmina: Zwierzyniec
  • strefa numeracyjna: (+48) 84
  • pobliskie miejscowości: Obrocz, Bondyrz, Bliżów, Kaczórki, Stara Huta, Sochy, Tereszpol, Zwierzyniec, Kosobudy, Hucisko, Majdan Kasztelański, Górecko Stare, Górecko Kościelne, Krasnobród, Józefów, Wólka Wieprzecka.
  • tablice rejestracyjne: LZA
  • UWAGA! wieś zabytkowa.

Jak dojechać?

  • z Warszawy – 283 km (4 godziny 37 minut)
  • z Krakowa – 287 km (4 godziny 50 minut)
  • z Wrocławia – 555 km (7 godzin 30 minut)
  • z Lublina – 100 km (2 godziny 5 minut)
  • z Zamościa – 31 km (40 minut)
  • z Tomaszowa Lubelskiego – 31 km (47 minut)
  • z Krasnobrodu – 15 km (30 minut)
  • z Józefowa – 20 km (27 minut)

Ciekawostki:

  • w bardzo bliskiej okolicy miejscowości mieszczą się dwa strzeżone przez ratowników kąpieliska: pierwsze jakieś 7 km od wsi i są to tzw. stawy "Echo" w Zwierzyńcu, drugie to odległy o 12 km słynny zalew w Krasnobrodzie.
  • w Guciowie ma powstać drugi park Jurajski w Polsce, będący docelową częścią Środkowoeuropejskiego Dinoparku!
  • w domu sołtysa można obejrzeć skamieniałe szczątki prawdziwych dinozaurów,
  • w 2005 roku badacz doktor Gerard Gierliński dokonał niezwykłego odkrycia, które dało początek "Środkowoeuropejskiemu Dinoparkowi" w Guciowie. Otóż uczony odkrył we wsi Potok szczątki dinozaura, skamieniałe kości dinozaura kaczodziobego i mięsożernego.

Historia Zwierzyńca

1593 rok – powstanie miejscowości w strefie tzw. włości Szczebrzeskiej, będącej częścią Ordynacji Zamojskiej. Powstaje tu duży, drugi w Polsce zwierzyniec myśliwski, który otacza bagatela 30 kilometrowe! ogrodzenie. W środku atrakcji wzniesiono dostojny dwór modrzewiowy. To właśnie ten park dał początek ówczesnej nazwie miasta – Zwierzyniec.

XVII wiek – należąca do Zamoyskich miejscowość stała się kurortem wypoczynkowym dla takich osobistości jak: Władyslaw IV, Jan Kazimierza, Michał Korybut Wiśniowiecki.

1741 – 47 rok - Teresa i Tomasz Zamoyscy w podzięce za narodziny wyczekiwanego przez wiele lat potomka płci męskiej - Klemensa zafundowali budowę kościoła barokowego na jednej z wysp urokliwego stawu, który wykopali w poprzednim stuleciu jeńców niewoli tureckiej i tatarskiej.

początek XIX wieku – Zwierzyniec staje się stolicą Ordynacji Zamoyskiej z siedzibą w nowo wybudowanym kompleksie gmachów. Ta decyzja przyniosła miejscowości duży rozgłos i uznanie w regionie.

1804 rok – powstaje pierwsza w Polsce fabryka maszyn rolniczych.

1806 rok – powstają budynki browaru w Zwierzyńcu.

przełom XIX i XX wieku - Zwierzyniec zyskuje rangę modnej, atrakcyjnej miejscowości letniskowej.

Horyniec-Zdrój

Drodzy wędrowcy, gmina Horyniec mieści się na pograniczu nie tylko dwóch państwa Polski i Ukrainy, ale również na rubieży dwóch krain geograficznych – Roztocza i Kotliny Sandomierskiej. To specyficzne położenie sprawia, że w tym pięknym regionie panuje swoisty mikroklimat geograficzny, kulturalny i synoptyczny.

Położenie wsi:

  • współrzędne geograficzne: 53'56'74N 36'32'14'W
  • powiat: lubaczowski, województwo: podkarpackie
  • strefa numeracyjna: (+48) 16
  • pogranicze Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i Roztocza Wschodniego
  • sąsiadujące miejscowości: Hrebenne, Lubaczów, Basznia Górna, Radruż, Dziewięcierz, Tymce, Łówcza, Podemszczyzna, Wólka Horyniecka, Nowiny Horynieckie, Polanka Horyniecka, Werchrata, Dachnów, Cieszanów, Narol, Bełżec, Oleszyce
  • kod pocztowy: 37-620
  • tablice rejestracyjne: RLU
  • liczba ludności według danych z 2006 roku: 2700 osób

Jak dojechać?

  • z Warszawy – 330 km (5 godzin 25 minut)
  • z Krakowa – 276 km (4 godziny 40 minut)
  • z Wrocławia – 547 km (7 godzin)
  • z Lublina – 165 km (3 godziny)
  • z Zamościa – 77 km (1 godzina 30 minut)
  • z Tomaszowa Lubelskiego – 41 km (50 minut)

UWAGA! Droga do Horyńca przez Łówczę jest w bardzo złym stanie, zalecamy wybrać inną trasę. Droga przez Siedliska jest w remoncie (w chwili pisania tekstu), jesienią 2012 powinna być już przejezdna.

Rozkład jazdy busów

Z przystanku koło Sawy:

  • Horyniec – Lubaczów: 08:40 11:28 15:15
  • Werchrata – Lubaczów: 08:20 11:10 14:10
  • Lubaczów – Werchrata: 07:15 10:10 13:15
    kursuje od poniedziałku do piątku tylko w dni robocze, szczegóły pod telefonem 606 173 632
  • Brusno-Rudka: 15:05S
  • Jarosław: 05:55 S
  • Lubaczów: 05:51 Hm 06:55 S 07:07 S 07:10 S 11:00 A 12:11 S 14:10 Fm 15:05 S 16:15 H 17:33 Fm
  • Lubaczów przez Cieszanów: 09:45 Fm 13:25 Fm
  • Rzeszów: 07:55 Dz

rozkład ważny od 26.06.2012

Rozkład jazdy PKS z przystanku koło parku:

  • Radruż – 11:55 S
  • Warszawa Zachodnia (przez Werchratę i Narol) – 14:35 PKnN
  • Werchrata – 16:56 Fm
  • Wola Wielka – 15:20 S
  • Wólka Horyniecka – 13:06 Fm 14:25 S 14:37 S 16:05 Fm
  • Wólka Horyniecka przez Radruż 12:55 Fm

Legenda:

A – nie kursuje w niedziele i święta
d – nie kursuje 24 grudnia
D – nie kursuje 24-26 grudnia, w Sylwestra, Nowy Rok, Wielką Sobotę i dwa dni Świat Wielkanocnych
F – kursuje w dni robocze od poniedziałku do piątku
J – nie kursuje w Wielki Piątek
K – kursuje w piątki, soboty i niedziele, poniedziałki
m – nie kursuje 24 i 31 grudnia
n – nie kursuje 24, 31 grudnia i Wielką Sobotę
P – kurs pośpieszny
S – kursuje w dni nauki szkolnej
z – nie kursuje w Boże Ciało oraz 3 maja, 15 sierpnia, 11 listopada
H – kursuje w dni robocze w okresie wakacji i ferii szkolnych

Znane postacie pochodzące z Horyńca:

  • Mariusz Leszczyński - ur. 3 kwietnia 1957 roku polski duchowny katolicki, konsekrowany 4 lipca 1998 roku na biskupa diecezji zamojsko- lubaczowskiej.

Ciekawostki:

  • Nazwa miejscowości ma swoją genezę w rosyjskim słowie "hora", które po polsku oznacza „górę”. Prawdopodobnie wieś zyskała takie miano na poczet uhonorowania walorów wzgórza zaczynającego się od Roztocza Rawskiego,
  • W miejscowości wyróżnia się osobliwą gwarę, mającą zapożyczenia z gwary lwowskiej, np. bajura – kałuża, błoto; bałamucić – uwodzić; farfocle – strzępy, drobiny; kałabania – kałuża, kłopoty; kocmołuch – brudas; mecyje – specjał; zbiesił - coś się zepsuło, uparł się,
  • Horyniec od początku swego powstania należał do prywatnych właścicieli, w porównaniu do historii innych miejscowości regionu jest to w pewnym stopniu ewenement,
  • Istnieje pewna legenda serwująca fakty, jakoby w XVII wieku wieś należała przez pewien czas do Sobieskich, zaś król Jan III gościł tu na polowaniach w swoim pałacyku myśliwskim, rzetelne źródła potwierdzają, że w 1672 r. w okolicy pobił Tatarów,
  • Od 10.1939 roku do 06.1941 roku Horyniec był częścią Związku Radzieckiego,
  • Książę Aleksander Oskar Franciszek Poniński, syn księcia Ludwika Ponińskiego (potomka Leandra Piotra Ponińskiego) rozpropagował na całą Polskę oraz świat Horyniec jako miejscowość uzdrowiskową, jego marzeniem i głównym hobby było stworzenie w Horyńcu wielkiej biblioteki zawierającej pozycje z różnych dziedzin życia, dlatego namiętnie gromadził stare rękopisy, starodruki jak też wykupywał stosy książek z antykwariatów lwowskich i wiedeńskich czy zbiorów prywatnych właścicieli. W roku 1919 ostatni potomek horynieckich oligarchów - książę Kalikst Poniński złożył zbiory ocalałego ogromnego księgozbioru w czasowy depozyt w Bibliotece Narodowej Ossolińskich we Lwowie, rok później po jego śmierci senator Stanisław Karłowski ożeniony z Różą Ponińską, córką księcia Aleksandra przekazuje w 1926 roku księgozbiór Bibliotece Narodowej w Warszawie,
  • Horynianka to woda mineralna rozlewana przez "UZDROWISKO HORYNIEC" Sp.z o.o. Woda pochodzi z odwiertu S1 i S1A. Produkuje się z niej butelkowaną wodę źródlaną oraz napojów o smaku cytrynowym i pomarańczowym.

Okiem historii:

IV wiek – okres z którego pochodzą pierwsze wzmianki o miejscowości zachowane w dokumencie z 1444 roku. W owym piśmie książę Władysław przekazuje prawa do włości Horyńca uznanemu szlachcicowi z Mazowsza - Piotrowi Pieczykurowi z Wilcz.

1583 rok – Jan Płaza, starosta lubaczowski i niepołomicki funduje budowę cerkwi w pobliskim Horyńcowi Radrużu,

1592 rok – wieś przechodzi we własność rodziny Lutosławskich, rodu szlacheckiego z ziemi przemyskiej,

Hrebenne

Hrebenne to niewielka, malownicza miejscowość położona w województwie Lubelskim, tuż przy południowo-wschodniej granicy województwa. Chyba każdy już o niej słyszał i mniej więcej kojarzy, gdzie jest położona, gdyż to właśnie w Hrebennem znajduje się jedno z większych przejść granicznych między Polską a Ukrainą: Hrebenne-Rawa Ruska.

Przyjrzyjmy się bliżej historii i strukturze demograficznej tej miejscowości:

Położenie wsi:

  • powiat: tomaszowski, woj.: lubelskie
  • strefa numeracyjna: (+48) 84
  • południowy kraniec gminy Lubycza Królewska, pogranicze Roztocza i Pobuża,
  • sąsiadujące miejscowości: Lubycza Królewska, Potoki, Żurawce, Jarczów, Siedliska, Jelinka, Kornie, Mosty Małe, Wierzbica, Machnów Stary, Prusie, Dęby, Werchrata, Huta Lubycka, Wola Wielka,
  • kod pocztowy: 22-681,
  • tablice rejestracyjne: LTM

Ciekawostki

  • Od miejscowości Hrebenne do wsi Uhnów w okresie 1949-1951 rok prowadziła linia kolejowa o strategicznym znaczeniu, umożliwiała ona bowiem dojazd do pobliskiego Sokala, gdy przesunięto linię granicy po wojnie w 1951 roku - tory rozebrano. Obecnie w dalszym ciągu można oglądać bardzo wyrazisty w terenie nasyp stanowiący pamiątkę po dawnej linii kolejowej. Dziś tory normalnego rozstawu dochodzą wciąż do ukraińskiej Rawy Ruskiej.
  • Wieś Hrebenne na przestrzeni historii była własnością: Zamoyskich, Romanowskich i Sapiehów.
  • Wskutek działań wojennych i powojennych Hrebenne zostało prawie w całości zniszczone.
  • W lesie, na północ od wsi, przy drodze do stacji kolejowej, znajduje się stary cmentarz, na którym zachowało się wiele ludowych nagrobków bruśnieńskich.

Okiem historii

1458 rok – pierwsze wzmianki o wsi, nadano jej nazwę Raciborowicz Golejowa,

1472 rok – odnalezione pierwsze notowania o wsi Hrebenne, jakoby była to własność królewska należąca do starostwa bełskiego, w owym czasie historycznym na majątek wsi składały się cztery łany użytków oraz piękna cerkiew,

1486 rok – zmienia się właściciel wsi, nabywa ją Henryk Kamieniecki,

1493 rok – od tej pory wójtem wsi i jednocześnie gospodarzem stał się Mikołaj Dachnowski,

1497 rok – wieś przejął w dożywotnie użytkowanie Stanisław Małdrzyk z Chodywaniec połowa XV wieku – własność majątkowa wsi przechodzi ponownie do dóbr królewskich,

1564 rok – pierwsza lustracja wsi, która przynosi statystykę: 33 kmieci osiadłych na 23 dworzyszczach, 4 zagrodników, 2 karczmy, 2 stawy (duży i mały), dwie cerkwie i młyn z dworzyszczem,

1565 rok – wieś przechodzi w ręce Stanisława Zamoyskiego, starosty Bełżca jako zastaw w zamian za za pożyczone królowi 21 624 floreny,

1578 rok – wieś rozrosła się do 6 i 1/4 łana użytków, 6 zagrodników z ziemią i 2 ubogich komorników, wkrótce ze starostwa bełskiego wyróżniona zostaje włość rzeczycka, do której wchodzi teren Hrebennego, początek XVII wieku – pierwszy bunt miejscowych chłopów ukazujący ich sprzeciw przeciwko nadmiernemu ciemiężeniu mieszkańców, którego konsekwencją były poważne i groźne represje ze strony właścicieli majątku,

1659 rok – wieś dzierżawą trafia w ręce pana Rościszewskiego,

1787 rok – wieś wraz z włością rzeczycką przechodzi pod rządy Edwarda Romanowskiego,

1685 rok – we wsi powstaje kolejna cerkiew, do której w 1797 roku dostawiono babiniec, l połowa XIX wieku – we wsi powstaje cmentarz grzebalny, który czynny jest do chwili obecnej, od II wojny korzystają z niego także rzymskokatolicy. Cmentarz posiada kształt czworoboku o powierzchni 0,8 ha, XIX wiek - Hrebenne zostaje zakupione przez Sapiehów, którzy ponadto wykupują w 1889 roku także sąsiednie Siedliska i tam tworzą stolicę swych dóbr,

1880 rok – kolejny spis dostarcza nam informacji, iż wieś owcześnie liczyła 752 mieszkańców,

1921 rok – spis ludności i dóbr ujawnia stan: Hrebenne mieści 239 domów i 1046 mieszkańców, w tym 8 Żydów i 927 Ukraińców, okres międzywojenny - właścicielami wszelkich dóbr Hrehennego nadal pozostają Paweł i Matylda Sapiehowie, rezydujący nieustannie w sąsiednich Siedliskach, administratorem majątku Hrebenne zostaje Voigt.

1929 rok – spis ujawnia wielkość włości Sapiehów: posiadali tu 1533 ha ziemi,

wrzesień 1939 rok – Armia Czerwona zajmuje wieś i przekształca folwark w sowchoz, w którym do pracy przymusza bezrolnych chłopów,

1941 rok – wkroczenie do wsi Niemców, powrócono do dawnych stosunków własnościowych, jednak pod koniec okupacji hitlerowskiej w wyniku walk z Ukraińcami z UPA wieś została całkowicie zniszczona, dwór został wysadzony, a budynki gospodarcze folwarku zniszczone,

1947 rok - akcja „Wisła" przyniosła przesiedlenie miejscowej ludności ukraińskiej w regiony Zachodnie, zaś teren majątku przejął PGR w Michałowie, rozebrano wtedy ocalałą resztkę dworu, a przez dawny park poprowadzono linię kolejową, stawy podworskie trafiły w użytkowanie Państwowego Gospodarstwa Rybackiego w Łaszczowie.

Janów Lubelski

Janów Lubelski znajduje się nad rzeką Białką. Na południe od miasteczka znajdują się Lasy Janowskie.

Orientacyjne odległości:

  • ok. 70 km od Lublina;
  • ok. 90 km od Rzeszowa;

Janów Lubelski powstał w zamyśle utworzenia centrum administracyjnego Ordynacji Zamojskiej. W XII wieku okolice były intensywnie rozwijane pod kątem rolnictwa oraz przemysłu. Stąd konieczność utworzenia ośrodka administracji. Dodatkowym powodem były przebiegające przez te ziemie szlaki handlowe.

W roku 1999 znalazł się w granicach powiatu lubelskiego i został siedzibą powiatu.

Jarczów

Jarczów to miejscowość położona około 15 km na wschód od Tomaszowa Lubelskiego. Zagubiona wśród polnych dróg osada zaskakuje spokojem, ładnym otoczeniem i pięknymi krajobrazami.

Na szczególną uwagę zasługuje położony w centrum kościół. W zasadzie dwa kościoły - starszy drewniany i nowy murowany. Cerkiew unicka pw. św. Mikołaja w Jarczowie to wspaniała, choć niewielka budowla pochodząca z 1755 roku.

Wieś dzieli się na osiedla: Kolonia I, Kolonia II, Zaolzie, Zawady, Centrum.

Józefów

Józefów to przepiękna, mała miejscowość, położona na Roztoczu Środkowym nad rzeką Niepryszką.

Najstarsze wzmianki wskazują, żę Józefów został założony mniej więcej na początku XVIII wieku. Jako miejsce jego lokalizacji wybrano środek figury, którą tworzą najważniejsze okoliczne miasta: Biłgoraj, Zamość i Tomaszów Lubelski. W 1820 r. żydowska rodzina Waxów założyła tutaj drukarnię, która zapewniała pracę ponad połowie mieszkańców. Drukarnia trudniła się głównie wydawaniem hebrajskich ksiąg. Po zagarnięciu Józefowa przez Rosjan miasteczko przestało się zupełnie rozwijać. Ludność żydowska stanowiła swego czasu znaczną większość. Trudnili się oni głównie handlem i rzemiosłem.

Józefów znacznie ucierpiał także podczas II Wojny Światowej. Ponieważ w okolicy partyzanci często i skutecznie zwalczali niemieckich najeźdźców, ci mścili się na ludności w bardzo dotkliwy sposób. Często mordowano całe rodziny. Najbardziej ucierpiała żydowska część mieszkańców. W pobliżu rozstrzelano około 1400 Żydów, a pozostałych przewieziono do obozu zagłady w Bełżcu.

W roku 1988 Józefów na nowo zyskał prawa miejskie. Dzisiaj stanowi istotny punkt na mapie atrakcji Roztocza.

Odległości od ważniejszych lokalizacji na Roztoczu:

Krasnobród

Krasnobród to miejscowość wypoczynkowa, a od niedawna także uzdrowisko. Występują tu bogate źródła solankowe.

Miasteczko położone jest w malowniczej dolinie Wieprza. Krasnobród, nazywany jest bardzo często roztoczańską Częstochową, gdyż słynie z Sanktuarium Maryjnego, licznych kapliczek i cudownych źródełek.

Magia i urok tej krainy to także liczne legendy. A jedna z nich mówi o zapadniętym kościele, który miał znajdować się w lasku "Belfont".(z fr. _belle - piękny, fontaine - źródło). Piękna budowla miała tam zapaść się pod ziemię, a na jej miejscu wybijać ma obecnie źródło z leczniczą wodą. Co więcej, z przekazów ludowych wynika, że lasek ten miał być też miejscem, gdzie spotykali się królowa Marysieńka oraz Jan III Sobieski.

W Krasnobrodzie funkcjonuje Miejsko-Gminny Klub Sportowy Igros Krasnobród – amatorski klub piłkarski, założony w 1966 roku.

Regularnie, co roku w pierwszą niedzielę po 15 sierpnia, w Kaplicy św. Rocha odprawia się uroczystą sumę odpustową ku czci patrona tego miejsca. Jest to niezwykle barwne wydarzenie, które przyciąga wiernych pielgrzymów z całej Polski.

W 2012 roku w obrębie zalewu przedsięwzięto szereg inwestycji. Dzięki temu obszar wypoczynkowy poszerzył się aż o 10 ha. A plażowicze zyskali nowe wygody, jak choćby chodniki i pomosty wokół zalewu. Więcej o tym piszemy w oddzielnym artykule.

Zygmunt III Waza nadał prawa miejskie Krasnobrodowi w 1676 lub 1572 roku (w zależności od źródeł). Ponieważ zlokalizowany był w znacznej odległości od szlaków handlowych, nie zyskał w początkach swego istnienia znacznej wartości. Stąd też często zmieniał właścicieli.

Miasteczko mocno ucierpiało podczas powstania Chmielnickiego. A w w drugiej połowie XVII wieku najeżdżane było często przez Tatarów.

Podczas I Wojny Światowej pod Krasnobrodem walczyli, spoczywający dziś na okolicznych cmentarzach, Rosjanie i Austriacy. Z kolei w czasie II Wojny Światowej była to arena walk armii polskich z Niemcami. Cmentarz stał się miejscem pochówku ponad 500 żołnierzy polskich. W okolicznych lasach licznie działali także partyzanci.

Zobacz także proponowany przez nas plan zwiedzania Krasnobrodu.

Polecamy także wycieczkę rowerową: na rowerze dookoła Krasnobrodu.

Lubycza Królewska

Położenie wsi:

Miejscowość o dostojnej nazwie Lubycza Królewska możemy podziwiać kierując się na wschód Polski, konkretnie do powiatu tomaszowskiego w województwie lubelskim. To tam, niedaleko granicy z Ukrainą, mieści się owiana ciekawą historią Lubycza Królewska. Obecnie ma ona status wsi choć na kartach historii była początkowo osadą wołoską, a potem w 1759-1787 roku posiadała nawet prawa miejskie.

Okiem historii

Wieś Lubyczę Królewską założono nad Bełzanką, datuję się że miało to miejsce na początku XV wieku. W tym czasie tereny te należały do księcia mazowieckiego Ziemowita IV, był to obszar księstwa bełskiego. Jak to zwykle bywa, również z Lubyczą związana jest piękna legenda. Otóż jak głoszą stare przekazy, owemu księciu spodobała się córka miejscowego kniazia. Imię tej pięknej niewiasty brzmiało – Luba, i tak też z sentymentu książę nadał wsi imię – Lubica.

Osadę Lubica lokowano na prawie wołoskim, a pasterze wołoscy mieli znaczny udział w zagospodarowaniu miejscowości. Ale jak na historyczną wieś przystało, nie tylko jedną legendą owiane są jej losy. Kolejna przypowieść głosi, że podczas jednego z polowań zabłądził tu król Władysław Jagiełło. Wybawili go z kłopotów miejscowi pasterze, a za pomoc król pozwolił na powiększenie wsi kosztem dóbr królewskich.

W ten sposób pionierami nowej osady zostali pasterze Jakub i Milczko (wg innych źródeł Mieczko).W 1422 roku Ziemowit IV pozostawił im sołtystwo (kniaziostwo), ale resztę wsi zabrał. Na ten okres przypada więc rozdział wsi na dwie części. W 1467 roku księstwo bełskie, rdzenne obszary wsi zostały przyłączone do Królestwa Polskiego jako województwo bełskie. Zaś książęca część Lubyczy znalazła się na terenie dóbr królewskich (starostwo rzeczyckie) i została ochrzczoną – Królewską. Część prywatna Lubyczy, która mieściła się poza królewszczyzną, przybrała miano: Lubycza-Kniazie.

Jak widać, wieś ma bardzo ciekawą historię. Ale przyjrzyjmy się, co przyniosły Lubyczy kolejne wieki, rządy i pokolenia. Otóż w 1565 roku król Zygmunt August przekazał część rzeczycką z Lubyczą w dzierżawę staroście bełskiemu, którym wówczas był Stanisław Zamoyski. Wieś była zatem długi czas i rozwijała się pod rządami starosty Stanisława, a potem kolejnego – Jana Zamoyskiego, który nota bene potem był twórcą ordynacji zamojskiej.

Czas rozwoju trwał nieustannie aż do wieku XVII, kiedy to sytuacja przybrała tragiczny obrót. W 1667 roku już tylko dwa dworzyska były zamieszkiwane w Lubyczy. Toteż w 1678 roku król Jan III Sobieski wydał pewien przywilej: „aby uczciwi kniaziowie uczyniwszy odwagę przysług przez przodków i osadźców swoich niegdyś jeszcze Ziemowitowi ks. Mazowieckiemu zachowali dawne prawa”. Ów przywilej wiązał się ze zwolnieniem z pańszczyzny, tudzież z możliwością warzenia piwa i pędzenia gorzałki na własne potrzeby.

Prawa miejskie Lubycza otrzymała według źródeł w 1759 roku, ale nie na długo, bo już w 1787 roku zostały one utracone. Jednak niektóre nieformalne podania wskazują, że prawa miejskie Lubycza utrzymała aż do lat 40-tych XX wieku. Cóż, ta sprawa pozostaje debatą dla historyków.

Nadeszły czasy zaborów, podczas których Lubycza Królewska weszła w skład austriackich dóbr rządowych, zwanych kameralnymi. Oczywiście należy przypomnieć, że Lubycza Kniazie, będąca jakoby prywatną częścią Lubyczy wciąż istniała. W 1787 roku na mocy umowy z rządem austriackim Edward Romanowski dokonał zamiany Lubyczy na warzelnię soli w Kosowie na Pokuciu. W 1830 roku Lubyczę zakupił w drodze licytacji baron Henryk August von Zeubitz, a po nim przejęli ją Woronieccy, Zielińscy, Kampfowie i Horowitzowie.

W drugiej połowie XIX wieku i przed wybuchem II Wojny Światowej, aż 90% ludności Lubyczy stanowiła nacja Żydowska. Po dziś dzień znajduje się tu wielki blisko 40 arowy cmentarz żydowski. Przełom XIX i XX wieku stał się okresem, w którym Lubycza stała się małym zagłębiem przemysłowym. Co ciekawe funkcjonowała tu fabryka zapałek i konserw, tartak, gorzelnia i dwa młyny. Od ok. 1855 roku do przeszło 1911 r. działała fabryka fajansu i wyrobów kamionkowych. Założył ją Ludwik Zieliński, który wytwarzał w niej głównie naczynia stołowe dla Żydów. Surowiec do ich produkcji sprowadzano z Kamionki Wołoskiej.

W 1921 roku Lubycza Królewska liczyła sobie aż 2 193 mieszańców, ale w tym okresie przeważała ludność ukraińska (1390 Ukraińców, 684 Żydów). W 1939 roku na krótko wieś weszła we władanie Armii Czerwonej. W pobliżu terenów Lubyczy ustanowiono bowiem granicę pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Sowieckim.

4 października 1942 roku Lubycza została spacyfikowana przez Niemców w odwecie za pomoc, którą udzielali jej mieszkańcy jeńcom. Noc grozy dla mieszkańców wsi miała miejsce 8/9 marca 1946 roku, kiedy to bandy UPA napadły na Lubyczę. Banderowcy doszczętnie spalili zabudowania dworskie z secesyjnym pałacykiem Horowitzów, jak też znaczną część wsi. Obecnie miejscowość jest siedzibą gminy.

Ciekawostki dotyczące Lubyczy Królewskiej

  1. Jan Lam – słynny galicyjski pisarza pochodził właśnie z Lubyczy.
  2. Władysław Kornel Zieliński – słynny autor książek podróżniczych, w tym jednego z pierwszych przewodników po Lublinie, był synem założyciela dawnej fabryki wyrobów krzemionkowych w Lubyczy.

Lwów

Lwów położony jest na Ukrainie, we wschodniej części Roztocza (zobacz też: Podział Roztocza), które dalej przechodzi w Wyżynę Podolską. Jest on największym miastem w tej części Ukrainy (6. co do wielkości w całym kraju). Miasto położone jest zaledwie 70 km od granicy z Polską. Najstarsze budowle, jakie można w nim jeszcze spotkać, pochodzą z XIII wieku.

Do 16 sierpnia 1945 miasto leżało w granicach Rzeczpospolitej Polskiej. Kolejno trafiało pod okupację ZSRR, III Rzeszy i ponownie ZSRR. Po jego rozpadzie od 24 sierpnia 1991 miasto leży już na ziemi należącej do Ukrainy.

Najstarsza część miasta wpisana jest na na listę Światowego dziedzictwa UNESCO.

Narol

Pod koniec XVIII w Feliks Antoni Łoś wybudował tutaj pałac (w stylu barokowo-klasycystycznym). Przy nim zlokalizowany był bardzo rozległy park. Pałac spłonął w 1945 roku.

Kościół parafialny także został ufundowany przez Łosiów. Znajduje się tam ich rodowa krypta.

Kamień umieszczony przed ratuszem to pamiątka po zwycięstwie Jana III Sobieskiego nad Tatarami pod Narolem w 1672 roku.

Zobacz koniecznie:

Radruż

Około 3 km na południowy wschód od Horyńca-Zdroju leży wieś Radruż, dawniej nazywana Rozdroże. Historia miejscowości sięga 1444 roku. W najwcześniejszych zapisach pojawia się pod nazwą Nadruscz, a sposób w jaki o niej pisano pozwala się domyślać, iż od początku była znaczącą osadą.

XV wiek to liczne najazdy tatrskie i spore zniszczenia wsi. W XVII wieku negatywnie odbiły się też wojny kozackie, potop szwedzki oraz najazd Rakoczego.

Warto jednak zauważyć, że pomimo wielu przeciwności, pod koniec XVIII wieku wieś liczyła 1648 mieszkańców. Co wówczas dawało jej status jednej z największych w całym starostwie.

Od września 1939 r. do czerwca 1941 r. miejscowość znajdowała się pod rządami Rosji. Po wojnie w wyniku układów podzielono ją na dwie części - znaczna część zabudowań została jednak po stronie Polskiej.

Odległości drogowe:

  • Horyniec-Zdrój - 3,5 km
  • Tomaszów Lubelski - 45,7 km
  • Warszawa - 331 km

Rawa Ruska

Historia Rawy Ruskiej sięga 1445 roku, kiedy to została założona przez Władysława I. Na przestrzeni kolejnych lat miasto rozkwitało, czerpiąc korzyści głównie z dobrej lokalizacji przy szlaku handlowym pomiędzy Lublinem a Lwowem. W XIX wieku jeszcze szybszy rozwój możliwy był dzięki doprowadzeniu linii kolejowej. Miasto znalazło się pod okupacją niemiecką 14 września 1939.

W latach 1941-1944 w Rawie Ruskiej istniało niemieckie getto - wymordowana została żydowska ludność. W mieście działał również obóz dla jeńców sowieckich. Według różnych szacunków zginęło w nim około 24 tys osób.

Od 1991 roku wchodzi ono w zakres ziem Ukrainy. Nazwa miasteczka aktualnie to Рава-Руська.

Ciekawostka: 8 lutego 1997 roku w Lubaczowie podpisano umowę o współpracy pomiędzy miastami. Przedmiotem umowy jest szeroko pojęta współpraca w dziedzinie kultury, ochrony środowiska, oświaty i sportu oraz zdrowia.

Relacja z pobytu w Krasnobrodzie, 2019

Od jednej z rodzin, która zawitała na Roztocze, otrzymaliśmy pełną emocji relację. Serdecznie dziękujemy za przesłane zdjęcia oraz wiersz.

Mieszkamy w Warszawie, ale od połowy lat 80-tych XX-go wieku prawie każdego roku przyjeżdżamy na Roztocze (zawsze stacjonujemy w Suścu). Najpierw z żoną i dziećmi, a ostatnio również z wnukami. Zdarzało się że przywoziliśmy tu grupy znajomych na wycieczki rowerowe. Właśnie wróciliśmy z kolejnego pobytu i muszę podzielić się czymś niezwykłym. Pewnego dnia pojechaliśmy wszyscy do Krasnobrodu. Tutaj zaskoczenie - dzieci po prostu zakochały się w tym miejscu. Szczególnie ptaszarnia i muzeum przy klasztorze, ale nie tylko. Za kilka dni na żądanie dzieci trzeba było wyjazd powtórzyć, tym razem doszedł jeszcze Park Jurajski. Znowu zachwyt dzieci jak nigdzie i nigdy dotąd.

Ruda Różaniecka

Na południe od Suśca, w odległości około 11 km, położona jest Ruda Różaniecka. Powstanie wsi ściśle związane jest z wybudowaniem tutaj w XVII w zakładu metalurgicznego. Stąd wzięła się także nazwa: ruda to dawna nazwa zakładu hutniczego oraz różaniecka pochodzi od pierwotnej nazwy rzeki Różaniec.

Siedliska

Siedliska to niewielka miejscowość sąsiadująca przy granicy Polsko-Ukraińskiej z Hrebennem. Jednak pełna atrakcji okolica oraz wspaniałe krajobrazy zachwycą każdego.

Szczególnie liczne są tu kapliczki i inne rodzaje miejsc kultu. Wspaniała kaplica pełniąca dziś funkcję kościoła oraz zabytkowa cerkiew wpisują się magicznie w ten cudny zakątek kresów wschodnich.

Siedliska słyną jednak znacznie bardziej z czegoś zupełnie innego - ze skamieniałych pni drzew. Są to skamieniałe pnie drzew trzeciorzędowych (powstały one 13-14 mln lat temu). Jest to największe skupisko tego rodzaju w Polsce a nawet jedno z większych w Europie! Obok kościoła znajduje się dzwonnica, u której podstawy umieszczono świętą figurkę w zagłębieniu wyłożonym w całości fragmentami skamieniałych pni. Bardzo dużo okazów zebrano w znajdującym się w centrum Siedlisk muzeum (otwarto je w 2003 roku). Waga najcięższego ze znajdujących się tu okazów dochodzi do 500 kg.

Wyjątkowość regionu jest jednocześnie jego zgubą - skamieniałe pnie są licznie pozyskiwane przez ludzi i wywożone lub sprzedawane. Przyczynia się to do dużej dewastacji znalezisk. Dlatego też od 1995 roku są one objęte ochroną prawną. Żeby je zbierać należy uzyskać stosowne zezwolenia.

Susiec

Susiec to miejscowość plasująca się na skraju Roztocza Środkowego, Wschodniego, równiny Biłgorajskiej oraz Płaskowyżu Tarnogrodzkiego.

Dogodne położenie na skraju Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej sprawia, że Susiec stał się bardzo atrakcyjną turystycznie miejscowością. Możemy wypocząć tu wśród malowniczych pagórków i urzekających dolin rzek z kaskadami mini-wodospadów, nakarmić zmysły żywicznym zapachem lasów czy spróbować rosnących tu masowo czarnych jagód.

Położenie wsi:

  • powiat: tomaszowski, woj.: lubelskie, gmina: Susiec
  • strefa numeracyjna: (+48) 84
  • pobliskie miejscowości: Zwierzyniec, Górecko Kościelne, Majdan Sopocki, Skwarki
  • tablice rejestracyjne: LTM
  • kod pocztowy: 22-672
  • liczba ludności wg danych z 2006 roku: 1300

Jak dojechać?

  • z Warszawy – 307 km (4 godziny 57 minut)
  • z Krakowa – 291 km (5 godzin)
  • z Wrocławia – 550 km (7 godzin 24 minuty)
  • z Lublina – 142 km (2 godziny 22 minuty)
  • z Zamościa – 54 km (1 godzina)
  • z Tomaszowa Lubelskiego – 17, 5 km (27 minut)
  • z Krasnobrodu – 25 km (47 minut)
  • z Józefowa – 15 km (20 minut)

Dojazd do Suśca jest bardzo dobry, przez miejscowość przebiega bowiem droga powiatowa Józefów – Tomaszów Lubelski.

Osobowości Suśca:

Sylwester Chęciński – tego nazwiska chyba nikomu nie musimy przedstawiać. Jego filmy, jak "Sami Swoi" czy "Nie ma mocnych" biją w Polsce rekordy popularności, to kultowe realizacje polskiej kinematografii.

Okiem historii:

1582 rok – w tym okresie po raz pierwszy pojawia się w zapiskach historycznych wzmianka o miejscowości,

1643 rok – ordynat Jan Sobiepan Zamoyski, mąż słynnej „Marysieńki” późniejszej królowej Polski, przemieścił tu ze wsi pod Tomaszowem Lubelskim –Szarowoli jedną ze swoich hut żelaza. Stanęła ona w miejscu, jakim było właśnie tzw. „uroczysko Susiec.

Ponad to w tym okresie Zamoyski założył tu staw, którego bazą były znajdujące się na owym uroczysku źródła, a obok stawu powstał młyn wodny na rzece Wieluńce (dziś Jeleń).

Ówcześnie w tym miejscu mieści się współczesny już, choć bardzo zaniedbany staw „Morskie Oko” jak też popadający w ruinę młyn wodny z 1925 r.

1748 rok – dzienniki historyczne podają wzmianki o wsi Skwarki (nazwa ma związek z obecną tu później hutą szkła, w której panował niesamowity „skwar”), która pierwszego stycznia 1989 roku połączona została z Suścem.